De historische Waterput op de Markt

In de zomer van 2021 kwam er een bericht dat er op de Markt in Oud Gastel een waterput was gevonden. Karel Bartelen (ik) belde meteen met Andrien Schijvenaars om de vondst op foto’s vast te komen leggen. Toen Andrien aankwam was de put helaas al volgestort met zand, alleen de goot/leiding was nog zichtbaar! Deze loopt tot ongeveer 3m. vanaf de put naar het punt waar vroeger het tappunt “de oude pomp” is geweest. Het is de put op het midden van de Markt.

Een paar dagen later werd er melding gedaan van een tweede put. Schuin voor het pand “Het Spaensch Kruis” en de DA drogisterij, maar wel op het randje van de nieuw geplande Marktstraat en in de aan te leggen parkeervakken.

Wederom snel actie ondernomen om met Andrien Schijvenaars alles vast te leggen. Maar in tegenstelling tot het verwijderen van de Vrijheidsboom “de Linde” en het dichtstorten van de andere put, was ik blij verrast dat de projectleider mij aangaf dat de put puntgaaf was en behouden zou gaan worden. Snel zag ik kans om in de put af te dalen en met verbazing de kwaliteit van het metselwerk kon aanschouwen. Eerste inschatting diepte ca. 4 m. met een doorsnede van ca. 4 m. met koepel vormig gemetselde bovenzijde met “mangat” en aanzuigbuis. Gepeild stond er ca. 2 m. water in op dat moment. Door de projectleider werd snel gehandeld en werd er een bodemafsluiter in de put gestort.

Echter bij een “welput” welke gemetseld is in open structuur “met open stootvoegen tot een bepaalde hoogte” krijg je deze niet waterdicht.
De vraag van de projectleider kwam al snel of ik kans zag om de putrand op te bouwen tot boven het straatwerk. Hij had zijn voorwerk al gedaan en overhandigde een schets met gedachtes. Met wat kleine aanpassingen is het resultaat nu zichtbaar.

Echter de put kwam op de doorgaande Marktstraat te staan en een parkeerplaats moest er vervallen of opschuiven. Dit laatste is gerealiseerd met invalide parkeerplaats. Maar op de rand van de weg was een gegeven.
Na overleg is besloten de putopbouw met de weg mee te zetten, wat gedraaid is t.o.v. de bestaande weg. Het is nog zichtbaar als je in de put kijkt. Tijdens het opbouwen van de puttoegang is bedacht er verlichting in te maken en te voorzien van ventilatie en een water overstort.
De welput werkt nog als vroeger. In het najaar kwam het water tot net onder het mangat. Hieruit blijkt maar weer dat grondwaterdruk een raar fenomeen is.

De grondwaterdruk op de Gastelse Markt was altijd hoog. Vandaar de putten.

Ondanks dat het Hof en de Meireweikes laag lagen was de druk naar de vroegere schorren hoog.
Het Sluiske is daar nog een voorbeeld van. Maar ook via de Markt en Dorpstraat moeten er doorvoeren van water zijn geweest om water te “spuien” tot voorbij de Oude dijk.