De eerste vermelding van de “prochia de Gestele”:

In het jaar 1275 wordt ‘Gestele’ voor de eerste maal genoemd in een geschreven bron. In dat jaar schonken Arnoud van Leuven, heer van Breda en zijn vrouw Elisabeth  aan de cisterciënzerabdij St. Bernard op de oever van de Schelde de novale (nieuwe) tienden vallende onder de parochie van ‘Gestele’. Tienden waren de belastingen die geheven werden in die tijd.

Binnen het voormalig allodium (een onroerend goed waarover bij erven geen belasting hoefde te worden betaald) van de Heren van Breda bevonden zich enclaves, dergelijke enclaves waren allodia. Dat waren gebieden die door de hertogen van Brabant geschonken werden aan een verdienstelijk dienstman of kloosterorde. Het meest uitgestrekte allodium heette ‘Gestele’. Het bestond uit het huidige Gastel met daarbij de plaatsen Hoeven en Oudenbosch met de aangesloten vennen en zandverstuivingen.

De schenking werd vastgelegd in een oorkonde. Deze oorkonde is het oudst bekende document waarin de naam ‘Gestele’ voorkomt en is een nadere beschouwing waard. De abdij ontving de gehele novale tienden die toen bestond en die er in de toekomst zou kunnen aangroeien. Dat er van een parochie werd gesproken, zou kunnen inhouden, dat deze al langer bestond en dat vanaf nu de gehele novale tienden aan de abdij toekwamen, maar dat de heer van het land zich de gewone tienden (grote Tienden) had voorbehouden. De monniken uit het klooster voerden in dit gebied ontginningswerkzaamheden uit.

De tekst van de oorkonde luidt als volgt:

Aan alle christengelovigen, die dit geschrift zullen zien, wensen Arnoldus van Leuven, heer van Breda, en Elisabeth, zijn echtgenote, vrouwe van hetzelfde land, Saluut!

Ter vastlegging van de waarheid maken wij u door middel van deze oorkonde bekend, dat wij, met het oog op een goddelijke beloning en zuiver en alleen ter eren Gods, aan de kloosterlingen, de abt en het convent van de plaats van St. Bernard, der orde van de Cisterciënzers, de gehele novale tiende in de parochie van Gestele, die er nu is en die aldaar in de toekomst zal kunnen aangroeien, hebben afgestaan en bij deze overdragen. Wij doen dit met de intentie, dat in het klooster door het voornoemde convent  een eeuwigdurende gedachtenis wordt onderhouden aan ons en onze voorgangers en opvolgers, de levenden zowel als de overledenen. Bovendien geven wij aan de voornoemde kloosterlingen het bos, Barlebosche genaamd, in het geheel met zijn grond, en tweehonderd bunders moer, die naast dat bos liggen, met verlof om naar hun goederen een weg en een vrije waterloop te leggen. Al het voornoemde, zowel de tiende als het moer en het bos, geven wij aan de bovenvermelde Abt en convent als een zuiver allodium, om dit in vrede en ongestoord voor eeuwig te bezitten. Over al die goederen behouden wij ons en onze opvolgers rechtens niets anders voor dan zaken van de hoge justitie, als die zich voordoen.

Bij deze onzer schenking waren tegenwoordig : Johannes Van Ossele, ridder; Henricus, onze kapelaan; Egidius Van Busengem; en Willem genaamd Pippenpoy van Brussel, en meer anderen. Ter oorkonde hiervan en voor een eeuwige memorie hebben Wij aan de voornoemde abt en het convent deze brief verleend, bekrachtigd en bevestigd door Onze zegels. 

Gedaan en gegeven te Bergen op Zoom in het jaar Ons Heren duizend, tweehonderd, vijfenzeventig, in de maand december.

Lees verder in: De invloed van de abdij van St. Bernard en de eerste pastoor Marsilius

terug naar het begin van de pagina

Bronverantwoording